Jeden z głównych projektów Prawa i Sprawiedliwości poprawy życia polskiej rodziny był gorąco krytykowany od momentu przedstawienia go w ostatniej kampanii wyborczej. Echa krytyki nie milczą po wprowadzeniu programu Rodzina 500 plus w życie.
500 zł na dziecko nie dla wszystkich
Liczba rodzin uprawnionych do pobierania świadczeń wynosi 2,7 milionów. Rodzin z jednym dzieckiem, które nie przekraczają ustalonej kwoty 800 zł na osobę (albo 1200 zł w przypadku niepełnosprawnego dziecka) jest 780 tysięcy. 1 milion 600 tysięcy wynosi liczba rodzin posiadających dwoje dzieci, rodzin z trojgiem dzieci jest 267 tysięcy, a z czworgiem i więcej 60 tysięcy.
Jak wydadzą 500 zł na dziecko?
Ocena skutków realizacji, którą dołączono do ustawy 500 zł na dziecko prognozuje, że świadczenia przydzielane przez państwo mogą spowodować dużą liczbę osób rezygnujących z pracy lub zaprzestanie jej poszukiwania zwłaszcza w rodzinach dysfunkcyjnych. Może występować ryzyko manipulowania progiem dochodowym czy zwiększeniem liczby rozwodów po to, by otrzymać 500 zł na każde dziecko. Istnieje obawa, że w takich rodzinach 500 zł na każde dziecko może stać się jedynym źródłem dochodu, a pozyskane pieniądze nie zostaną przeznaczone na rozwój dzieci.
Ekonomiści, specjaliści od rynku pracy czy sektora socjalnego zauważają, że program 500 plus nie jest programem kompleksowym, rozwiązującym problemy polskiej rodziny. Nie zmienia praktycznie nic w kwestii mieszkaniowej, ochrony miejsc pracy dla matek korzystających z urlopów macierzyńskich, dostępu do bezpłatnych przedszkoli lub żłobków. Część psychologów wątpi, że Rodzina 500+ zwiększy dzietność zwłaszcza w warstwie klasy średniej. Uważają, że chociaż częściowa rezygnacja z kariery i dobrze płatnej pracy, by poświecić ten czas dla kolejnego dziecka nie zostanie zrekompensowana kwotą 500 złotych. Apelują o stworzenie takich rozwiązań, które umożliwią pogodzenie życia rodzinnego z aktywnością zawodową.
500 zł na dziecko zwiększy konsumpcje
Część ekonomistów jest zdania, że dodatkowe 500 czy 1000 złotych w budżecie domowym zwiększy poziom konsumpcji. Na rok 2016 przewidują wzrost konsumpcji, spowodowany programem 500 na dziecko, o 0,3 punktów procentowych.
Sceptycznie oceniają sposób finansowania programu, który opiera się na wprowadzonych niedawno podatkach: bankowym i handlowym oraz deficycie budżetowym. Prognozują, że w perspektywie długoterminowej, środki finansowania mogą okazać się niewystarczające i spowodują wzrost podatków. Alarmują, że same podatki: handlowy i bankowy spowodują wzrost cen towarów i usług oraz wyprą prywatne inwestycje z Polski. Zmniejszenie się inwestycji, podaży pracy obniży potencjał produkcji gospodarki Polski, a wraz ze wzrostem konsumpcji doprowadzi do nierównowagi handlowej.
Zastrzeżeniem dla wprowadzonego 500+ jest brak korelacji z innymi podmiotami socjalnymi, co może spowodować komplikacje systemu finansowego. Dodatkowym problemem jest utworzona dodatkowa administracja, która jest odpowiedzialna za przyjmowaniem wniosków i dystrybucją świadczeń. Tworzenie dodatkowego aparatu biurokratycznego w długotrwałych skutkach będzie podnosiło wydatki programu 500 plus i obciążało budżet. Ponadto Ministerstwo Finansów po konsultacjach społecznych nie wydało pozytywnej opinii na temat wprowadzonego w życie programu 500 zł na dziecko. Głównym zastrzeżeniem ministerstwa jest konieczność realizowania projektu ze jedynie środków budżetu państwa.
Dla części politologów realizacja sztandarowej obietnicy wyborczej rządzącej partii jest próbą legitymizacji władzy poprzez realizację gospodarczo niepewnego projektu, dobrze wyglądającego z punktu widzenia PR. Ponadto są zdania, że celem programu 500 plus jest kupowanie wyborców do walki o następną kadencję, korzystając z rozwarstwienia społecznego, nie tylko w sferze socjalnej lecz także mentalnej czy światopoglądowej.
Eksperci są zgodni, że najbardziej rzetelna ocena skutków na polską gospodarkę i społeczeństwo wprowadzonych świadczeń wychowawczych będzie możliwa za 20 lat, kiedy beneficjenci tego projektu będą wchodzić na rynek pracy i rozpoczną dorosłe życie.
Więcej o programie na stronie http://program500plus.net.pl/
