Co to jest kolostomia?

Choroby i wynikające z nich zaburzenia pracy jelit albo skutki leczenia nowotworów powodują konieczność wyłonienia kolostomii. Podobnie jak ze stomią jelita cienkiego można z nią normalnie żyć, a pielęgnacja nie jest bardzo trudna. Dzięki wykonaniu zabiegu możliwe jest usuwanie kału mimo niemożności tradycyjnego wypróżnienia. Zabiegu nie trzeba się bać, choć ważna jest odpowiednia pielęgnacja, a także dieta. W niniejszym poradniku wyjaśnimy czym jest kolostomia i jak o nią dbać. Podpowiemy też jaką dietę wybrać w przypadku jej posiadania.

Co to jest kolostomia? Na czym polega jej wyłonienie? 

Zabieg chirurgiczny polegający na wyprowadzeniu światła jelita grubego na powierzchnię brzucha to kolostomia. Jeśli w wyniku wcześniejszej operacji usunięta zostaje część odbytnicy albo jelita grubego to należy ją wykonać na końcowym odcinku jelita grubego. Może być wyłoniona na esicy lub okrężnicy zstępującej i wtedy znajduje się po lewej stronie brzucha. Jeśli wyłoniona jest na okrężnicy wstępującej, umiejscowiona jest po prawej stronie brzucha, a w przypadku wykonania na okrężnicy poprzecznej – w pobliżu środkowej linii brzucha. Prawidłowo wykonana kolostomia wystaje od 0,5 do 1,5 cm ponad skórę. Jest wilgotna, czerwona lub purpurowa, ale nie jest unerwiona, zatem jej dotykanie nie powoduje bólu. Warto wiedzieć, że kolostomia może być czasowa lub stała. Jeśli usuwana jest odbytnica, konieczne jest wytworzenie kolostomii na stałe. Kiedy ponadto potrzebne jest wykonanie takiego zabiegu?

Wskazania do wyłonienia kolostomii:

• nowotwory jelita grubego i odbytu;
• choroby zapalne jelit;
• choroba uchyłkowa jelita grubego;
• urazy miednicy małej i odbytu;
• powikłania radioterapii (przetoki odbytniczo-pochwowe, odbytniczo-pęcherzowe);
• wady wrodzone dolnego odcinka jelita grubego. 

W sytuacji, gdy odbyt nie został wycięty, kiedy stan chorego się poprawi, możliwe jest połączenie zachowanej części jelita z odbytem i przywrócenie ciągłości układu pokarmowego. 

Jak wygląda prawidłowa pielęgnacja kolostomii? 

Wykonanie kolostomii powoduje, że wszystkie gazy i treści jelitowe trafiają do worka stomijnego. Przykleja się go do skóry brzucha wokół stomii. Pielęgnacja jest tutaj prostsza niż w przypadku stomii na jelicie cienkim, bowiem treści pokarmowe są częściowo uformowane, przez co można osiągnąć regularność wypróżnień, a worek stomijny wystarczy wymieniać raz dziennie. Oczywiście to jak uformowany jest stolec, zależne jest od tego, w którym miejscu została wyłoniona kolostomia. Jeśli jest to górny odcinek jelita grubego, treści pokarmowe są bardziej płynne, analogicznie bliżej odbytnicy są bardziej uformowane. Do wyboru są dwa systemy stosowania kolostomii – jednoczęściowe lub dwuczęściowe. Jednoczęściowe są trwale połączone z płytką klejącą, a w przypadku dwuczęściowych worek wymienia się bez odklejania płytki z brzucha, co na pewno jest wygodniejszym rozwiązaniem. Warto wiedzieć, że worki są wyposażone w filtr do odprowadzania gazów. Oczywiście przy wymianie worka stomijnego potrzebna jest odpowiednia pielęgnacja. Należy oczyścić skórę wokół stomii ciepłą wodą i preparatami oczyszczającymi, a także zmniejszającymi podrażnienia. Takie produkty zwiększają również przyczepność worka stomijnego. Przed przyklejeniem płytki trzeba skórę wokół stomii dokładnie osuszyć. Płytka musi dokładnie przylegać do skóry wokół stomii, aby treść jelitowa nie miała kontaktu ze skórą i jej nie podrażniała. Możliwe jest także stosowanie specjalnych preparatów uszczelniających, które są dedykowane stomikom. 

Dieta przy kolostomii – co można jeść, a czego należy unikać? 

Zasady diety w przypadku kolostomii dotyczą przede wszystkim spożywania produktów, które nie powodują wzdęć i produkcji nadmiaru gazów. Zatem należy unikać roślin strączkowych, kukurydzy, cebuli, a także warzyw kapustnych. Dobrze tolerowane są produkty fermentacji mlecznej, a więc zarówno jogurty, kefiry, jak i maślanki. Osoby z kolostomią nie powinny spożywać gazowanych napojów, a zamiast wody gazowanej, wybierać niegazowaną. Bardzo ważne jest regularne spożywanie posiłków i ich objętość. Nie należy się objadać i trzeba sięgać po mniejsze posiłki w większej częstotliwości. Jak wiadomo, gromadzeniu się gazów sprzyja także zbyt szybkie jedzenie i połykanie przy okazji dużej ilości powietrza. Zatem należy jeść powoli i z zamkniętymi ustami. Jeśli chodzi o zawartość posiłków, to każdy powinien zawierać porcję warzyw i owoców. Aby to osiągnąć, warto zawsze połowę talerza wypełniać warzywami lub owocami. Ważne jest spożywanie produktów bogatych w błonnik. Kobiety powinny spożywać 25 gramów błonnnika, a mężczyźni 38 gramów. O tych zasadach powinni pamiętać wszyscy stomicy. Produkty spożywcze mogą wywoływać nie tylko gazy, ale nieprzyjemny zapach. Zatem należy ograniczyć spożywanie jajek, czosnku, ryb, szparagów, a także picie alkoholu. Należy zmniejszyć ilość dodawanych do posiłków ostrych przypraw, takich jak curry czy chilli w proszku. 

Prawidłowe nawadnianie w przypadku kolostomii jest bardzo ważne  

Istotne znaczenie w przypadku kolostomii ma właściwe nawadnianie. Jak wiadomo, picie dużej ilości płynów jest istotne dla zachowania zdrowia, a stomicy tracą więcej płynów, dlatego muszą nawadniać się częściej. Odpowiednie nawodnienie pomaga zachować jasność umysłu, zwiększa skupienie, a także wpływa na lepsze samopoczucie. Wbrew pozorom jednak stomicy nie powinni pić jedynie wody, bo najlepiej sprawdzają się napoje z odrobiną glukozy i sodu. Warto zatem sięgać po napoje z koncentratu, soki owocowe, a także napoje izotoniczne. Stomicy mogą pić także kawę i herbatę. Oczywiście trudno jednoznacznie stwierdzić, ile powinna pić osoba z kolostomią, bowiem nawet w przypadku osób zdrowych zapotrzebowanie jest różne i wynosi od 1,5 do 2 litrów. Na pewno należy pić często, a wychodząc, trzeba zawsze mieć ze sobą napój lub wodę. Nie można doprowadzać do stanu, gdy poczuje się pragnienie, bo to już pierwszy krok do odwodnienia. Należy pić w czasie wysiłku fizycznego. Warto obserwować swój mocz. Jak wiadomo, nie powinien być on zbyt gęsty i najlepiej, aby miał kolor słomkowy. Wszelkie odstępstwa od normy wskazują, że nawodnienie jest niewystarczające. 

Aktywność fizyczna po operacji wyłonienia stomii – co należy wiedzieć?

Aktywność fizyczna jest bardzo istotna dla stomików i nie należy od niej stronić. Nie ma też tutaj żadnych szczególnych ograniczeń. Nie można jedynie uprawiać sportów kontaktowych, jak np. boks, bo jest tutaj ryzyko uszkodzenia stomii. Do ćwiczeń można powrócić, ale stopniowo, bo mięśnie brzucha muszą wygoić się po operacji. Ćwiczenia należy wykonywać przynajmniej 3 razy dziennie przez 30 do 60 minut. Przed przystąpieniem do ćwiczeń trzeba opróżnić worek stomijny. Ponadto płytka musi być przyklejona przynajmniej na godzinę przed ćwiczeniami, które wywołują wzmożone pocenie się albo pływaniem. Oczywiście w przypadku pływania trzeba pamiętać, by wybrać wodoodporny worek stomijny, choć większość ma takie właściwości. Dodatkowo przed pływaniem trzeba zakryć filtr przy użyciu specjalnej nalepki, aby woda nie dostawała się do worka. Stomicy mogą też korzystać z sauny, o ile nie ma przeciwwskazań medycznych. 

Dla wielu osób istotne znaczenie ma to jak kolostomia wpływa na pożycie intymne. Otóż nie musi mieć na nie wielkiego wpływu. Oczywiście należy opróżnić worek stomijny przed zbliżeniem. Można również założyć mniejszy i bardziej dyskretny. Worek stomijny w czasie zbliżenia można również zasłonić bielizną lub specjalną osłoną, jeśli czuje się dyskomfort.

Powyższe zasady i wskazówki dotyczące kolostomii wyraźnie pokazują, że można z nią żyć niemal tak jak przed zabiegiem. Nie pozwól, aby kolostomia w jakikolwiek sposób Cię ograniczała. Pamiętaj o prawidłowej pielęgnacji, a także regularnej aktywności fizycznej, która dobrze wpływa na Twój organizm.