Optymalizacja podatkowa ma swoich zwolenników oraz przeciwników. Znacznie więcej, niż optymalizacja na innych frontach działalności gospodarczej lub jakiejkolwiek innej. Wśród przeciwników, pomiędzy którymi są nawet ekonomiści, bywa ona postrzegana jako próba uniknięcia zobowiązań podatkowych.

Optymalizacja podatkowa poprzez umorzenie udziałów

W przypadku optymalizacji podatkowej w spółce możliwe jest działanie na udziałach, które wchodzą w jej skład i które wnieśli wspólnicy. Umiejętne manewrowanie nimi i korzystanie z różnych rozwiązań przy zrzeczeniu się udziałów daje pewne korzyści pomadkowe.

Optymalizacja spółek – co to takiego?

Zanim przejdzie się do optymalizowania jakiejkolwiek części spółki, warto wiedzieć co dokładnie kryje się pod tym terminem. Ogólnie mówiąc jest to działanie mające znalezienie jak najlepszego rozwiązania aktualnych problemów, aktualnych zadań tak, żeby usprawnić funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Proces optymalizacji może dotyczyć praktycznie każdego działu, zarówno związanego z produkcją, jak i z finansami lub administracją, gdyż dąży do znalezienia najlepszej opcji dla przedsiębiorstwa.

Obecnie można wyróżnić optymalizację wielokryterialną i jednokryterialną. Pierwsza z nich wiąże się z licznymi zagadnieniami, mającymi przynieść określone korzyści. Wiąże się ze znalezieniem najlepszego kompromisu pomiędzy działami, które czasami mają sprzeczne ze sobą działania lub cele. Taka sytuacja występuje często w przedsiębiorstwach produkcyjnych, w których czasami trzeba szukać nowej drogi między zoptymalizowaniem produkcji, wprowadzeniem nowych projektów a finansami. Z kolei optymalizacja jednokryterialna wiąże się ze znajdowaniem nowych, lepszych z perspektywy spółki rozwiązań tylko w zakresie jednego kryterium, działu firmy.

Niezależnie od wyboru optymalizacji ważne jest, aby przyczyniła się do minimalizowania kosztów, a maksymalizowania zysków.

Umorzenie udziałów a optymalizacja

Umorzenie udziałów to jeden ze sposobów wykorzystywany przy optymalizacji podatkowej spółki. Udziały, to coś, co każdy ze wspólników otrzymuje w zamian za wniesiony do spółki wkład, pieniężny bądź niepieniężny (aport). Zanim przejdzie się do optymalizacji w taki sposób warto poznać jakie są rodzaje umorzeń udziałów, z których w razie potrzeby można skorzystać. W myśl art. 199 kodeksu spółek handlowych, wyróżnić można:

• umorzenie dobrowolne – wspólnicy porozumiewają się i do umorzenia dochodzi w zgodzie ze wspólnikiem, w drodze nabycia posiadanych przez niego udziałów przez spółkę;

• umorzenie przymusowe – ma miejsce bez akceptacji wspólnika;

• umorzenie automatyczne – dochodzi do niego, kiedy ma miejsce wydarzenie określone w umowie spółki, które powoduje że umorzeniu ulegają udziały danego wspólnika albo wspólników.

Umarzanie udziałów a prawo

Optymalizacja podatkowa przez umarzanie udziałów w spółce budzi różne kontrowersje z uwagi na rozliczenia podatkowe i postrzeganie dochodów oraz wydatków uzyskanych w ramach jej wykonania. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że umarzanie udziałów wspólnika lub wspólników jest bardzo ściśle powiązane z finansami spółki i nie dzieje się w oderwaniu od nich.

Na podstawie wspomnianego już art. 199 § 3 k.s.h. ustawodawca reguluje możliwość restrukturyzacji spółki poprzez umarzanie udziałów, co więcej, bez konieczności wypłacenia za nie wynagrodzenia wspólnikowi. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, kiedy wspólnik zgodzi się na takie działanie. Nie można postawić go przed faktem dokonanym i nie wypłacić pieniędzy, jeśli życzyłby sobie wynagrodzenia.

Urząd skarbowy a optymalizacja przez umorzenie

Urząd skarbowy uważnie spogląda na optymalizacje podatkową przez umorzenie. Wynika to z przekonania, że bywa ona postrzegana przez skarbówkę jako sposób na uniknięcie podatków lub inny rodzaj unikania podatków. Zdania na ten temat są podzielone, lecz ekonomiści podkreślają, że do takiej optymalizacji urząd skarbowy może mieć sugestie różnego rodzaju. Znaczenie ma tutaj fakt, że urząd skarbowy traktuje umorzenie dobrowolne jako sprzedaż udziałów, a nie jako dochód z udziału. To powoduje różnicę w naliczaniu podatku CIT.

Podatek dochodowy a umorzenie

Umorzenie udziałów powoduje, że wspólnik zyskuje wynagrodzenie, tj. dochód. Jest to dochód z udziału w zyskach i jest objęty 19% ryczałtem. Jest pobierany przez spółkę jak od płatnika. Tak samo dzieje się w kwestii dywidendy. Można jednak zaobserwować wyjątki od podobnej sytuacji. Jeżeli wspólnik otrzymał swoje udziały w zamian za wkład niepieniężny, zwany aportem, wówczas opodatkowanie umorzenia będzie takie samo, jak opodatkowane będą zyski z płatnego zbycia się udziałów w spółce. Przy tym nie wlicza się do przychodów kwot, jakie wspólnik otrzymał w ramach wynagrodzenia za umorzenie udziałów w części, która była kosztami zbycia.

Ważne jest także, że umorzenie nie podlega ani podatkowi VAT, ani nie podlega PCC. Koszt wydany przez spółkę na umorzenie nie będą potraktowane jak koszt uzyskania przychodu przez spółkę.

Umowa a umorzenie przymusowe

Umorzenie przymusowe udziałów jest ściśle związane z umową, która jest niezbędna, aby do niego doszło. Chodzi tu mianowicie o umowę spółki. Już w niej, na samym początku działalności powinno być zaznaczone, że udziały mogą być umorzone przymusowo, tj. że może dojść do odkupienia przez spółkę udziałów posiadanych przez wspólnika. W takiej sytuacji umowa gwarantuje wspólnikowi wynagrodzenie za przymusowe umorzenie udziałów. Co więcej, choć pojawia się tu słowo związane z przymusem, taka sytuacja jest możliwa tylko, kiedy za nią opowie się 2/3 członków zarządu spółki. Decyzja o umorzeniu udziałów w takiej formie, w ramach optymalizowania polityki finansowej spółki, powinna być pisemnie uzasadniona.

Artykuł powstał przy współpracy z kancelarią: FabrykaKreatywna.com